پژوهشی در تاریخنگاری بیهقی

author

ایوب منصوری دکترای زبان و ادبیات فارسی از دانشگاه ملی تاجیکستان، مدرّس دانشگاه فرهنگیان

Abstract:

در این مقاله کوشش کردهایم، با ذکر مستنداتی از متن کتاب تاریخ بیهقی و نیز مستند به برخی از ویژگیهای داستانی در آثار معاصران، اثبات نماییم که تاریخ بیهقی فراتر از کتاب تاریخ در معنای مصطلح و در حقیقت یک اثر پرمحتوای سیاسی، اجتماعی، اخلاقی و ادبی با زمینههای داستانی همچون داستان تاریخی است؛ ضمن آن که ویژگیهای گزارش، روزنامه و فیلمنامه نویسی را هم یکجا داراست. و لذا تاریخی است از لونی دیگر. این اثر همچون اثری ادبی است که مشحون از فصاحت و بلاغت است و آیینة تمام نمای بخشی از اوضاع و احوال دورة غزنویان است. توصیفات بسیار عالی و شبه سینمایی بیهقی محل تأمّل بسیار است؛ نظیر توصیفات بسیار کار آمد و در عین حال دراماتیک «مراسم اعدام حسنک». بیهقی به رسالت اخلاقی قائل بوده، اثرش به کتاب اخلاق شبیه است و زبان بیهقی زبان مؤدِّب و مربّی است؛ او هر کلامی را بر زبان نمیراند و سخن را آراسته و پیراسته میکند، طول و عرضی که او به کارش داده، «قالب تنگ تاریخ را شکسته» و تاریخ او را به قلمرو ادبیات و رمان وارد کرده است. بیهقی دبیر، با همّت و پشتکار و حوصلة فراوان در مشاهده و ثبت جزئیّات و صحنه آرایی و به تصویر کشیدن وقایع و شخصیتپردازی و گفتگونویسی و ایجاد حسّ تعلیق و انتظار در مخاطبانش، توانست اوّلین رمان تاریخی ادبیات فارسی را با محوری ترین عنصر، یعنی «شخصیت پردازی» بنویسد.

Upgrade to premium to download articles

Already have an account?login

similar resources

دفاع از تاریخنگاری سیاسی در برابر تاریخنگاری اجتماعی و فرهنگی

full text

جَنی زَهرةِ الآس فی بناءِ مدینةِ فاس1: پژوهشی در تاریخنگاری محلی مغرب اسلامی

ابوالحسن علی جَزنائی،از مشاهیر مورخ مغربی دربار مرینیان است که با نگارش کتاب جَنی زَهرةِ الآس فی بناءِ مدینةِ فاس یکی از مهمترین نوشته های تاریخ محلی فاس را پدید آورد. این پژوهش به بررسی وتحلیل مطالب،شیوه تدوین ،اسلوب نگارش و منابع مورد استفاده جزنائی در این کتاب پرداخته و سرانجام این اثر را با دیگر تاریخ محلی فاس به نام الانیسُ المُطرِب بروض القرطاس فی اخبار ملوکِ المَغرب و تاریخ مدینة فاس مقایسه می‌کند...

full text

جَنی زَهرةِ الآس فی بناءِ مدینةِ فاس1: پژوهشی در تاریخنگاری محلی مغرب اسلامی

full text

پژوهشی در تاریخنگاری مغرب اسلامی؛ بررسی البیان المغرب فی اخبار الاندلس و المغرب

ابوالعباس احمد بن محمد بن عذاری مشهورترین مورخ مغربی پیش از ابن خلدون است که با نگارش البیان المغرب فی اخبار الاندلُس و المغرِب یکی از مهمترین نوشته های تاریخی مغرب اسلامی را پدید آورد. این مقاله به بازشناسی و تبیین جایگاه این کتاب در بین نوشته های تاریخی مغرب اسلامی، شیوه تألیف و منابع مورد استفاده مؤلف پرداخته و بدین نتیجه دست یافته است که به رغم نگارش آن در قرن هشتم، کتاب متضمن اخبار بسیار و ر...

full text

تطور تاریخنگاری شاهزاده علیقلی‌میرزا اعتضادالسلطنه

ورود اندیشه‌های غربی به ایران عصر قاجار، واکنش‌های اقشار گوناگون اجتماعی، به‌خصوص طبقه روشنفکر را برانگیخت. تعداد درخور توجهی از شاهزادگان قاجار نیز از امکانات ویژه‌ای که در اختیار داشتند، استفاده کردند و در علوم و فنون مختلف از سرآمدان روزگار خویش شدند. شاهزاده علیقلی‌میرزا اعتضادالسلطنه یکی از شخصیت‌های فرهیخته این خاندان بود. زبردستی او در علم تاریخنگاری شایان توجه ویژه‌ای است. با مطالعه موا...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}

Journal title

پژوهش نامه تاریخ

volume 7 issue 27

pages 1- 16

publication date 2012-06-21

unfollow

{@ msg @}

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Keywords

تاریخ داستان اخلاق ادب نمایشنامه تصویر توصیف فصاحت خبر گزارش

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com